مقدمه: چالش‌های روان‌درمانی در دوران پساکرونا
جهان پس از پاندمی کرونا، به طور چشمگیری ما را به سمت ارتباطات مجازی سوق داد. از جمله فضاهایی که دستخوش چالش شد اتاق درمان بود. روان‌درمانی، که همواره نوعی تعامل انسانی حضوری و مستقیم تلقی می‌شد، تحولی اساسی پیدا کرد. این تجربه که جلسات درمانی به حوزه‌ی مجازی انتقال یافت، پرسش‌های عمیقی درباره‌ی ماهیت این تعاملات به میان آورد. آیا ارتباط مجازی می‌تواند همان تأثیر روانشناختی عمیقی را ایجاد کند که از ارتباطات حضوری انتظار داریم؟ آیا روان‌درمانی بدون حضور جسمانی می‌تواند همچنان به‌عنوان یک مسیر اصیل و کارآمد برای درمان به کار گرفته شود؟
نقش حضور فیزیکی در فرایند تراپی
یکی از نکات کلیدی در جلسات روان‌درمانی حضوری، نقش بدن است؛ تجربه‌ای که شامل بسیاری چیزهاست: از حضور فیزیکی در یک مکان گرفته تا آماده شدن و طی کردن مسیر برای دیدار درمانگر. این تجربه‌ها خود بخشی از فرآیند درمانند؛ جایی که فرد نه‌تنها درگیر گفت‌وگو با درمانگر است، بلکه بدن خود را نیز در این مسیر درگیر می‌کند. حرکت فیزیکی به سوی جلسه، عبور از ترافیک، احساس انتظار و حتی تغییرات احساسی که در طول این مسیر اتفاق می‌افتد، همه و همه در قالب یک فرآیند عمیق‌تر برای خودشناسی عمل می‌کنند.
مزایا و معایب جلسات آنلاین تراپی
در جلسات آنلاین، نقش بدن تا حد زیادی حذف می‌شود. به راحتی می‌توانیم از تخت بلند شویم، لپ‌تاپ خود را باز کنیم و بدون هیچ حرکت فیزیکی خاصی، وارد جلسه شویم. این موضوع شاید باعث سهولت دسترسی شود، اما آیا این سهولت نوعی توهم از دسترسی بی‌نهایت به انسان‌ها و روابط نمی‌دهد؟ آیا نبود مسیری برای طی کردن، از ارزش تجربه‌های حضوری کم نمی‌کند؟ به‌خصوص در روان‌درمانی که تغییر و حرکت درونی، اغلب با تغییرات فیزیکی و نمادین بیرونی همسوست.
منتقدان این رویکرد آنلاین ممکن است ادعا کنند که فقدان بدن در جلسات آنلاین، تجربه انسانی را تضعیف می‌کند. هرچند که درمانگران آنلاین تلاش می‌کنند با استفاده از ارتباطات مجازی همچنان فضاهای امن و موثر ایجاد کنند، اما برخی درمانگران بر این باورند که حضور فیزیکی در جلسه، جایی که زبان بدن و انرژی حضور فیزیکی هم نقش دارند، همچنان بخش مهمی از فرایند درمان است. شاید بتوان گفت که بخشی از این نگرانی‌ها به فانتزی درمانگران نسبت به دست‌نیافتنی بودن و ارزشمند بودن ارتباط حضوری برمی‌گردد. اما حتی اگر این انتقاد تا حدی وارد باشد، اهمیت تجربه فیزیکی در فرآیندهای درمانی غیرقابل انکار است.
با این حال، نمی‌توان از مزایای روان‌درمانی آنلاین چشم‌پوشی کرد. برای کسانی که در کلان‌شهرها زندگی می‌کنند یا به دلایل شغلی و خانوادگی نمی‌توانند به جلسات حضوری دسترسی پیدا کنند، این گزینه فرصت مناسبی‌ست. همچنین، در دوران پاندمی و محدودیت‌های اجتماعی، این جلسات به بسیاری از افراد کمک کرده تا همچنان از حمایت‌های روانشناختی بهره‌مند شوند. اما باید در نظر داشت که اگر امکان جلسات حضوری وجود دارد، بهتر است اولویت به این نوع جلسات داده شود. زیرا، تجربه‌ی حضور در یک محیط درمانی فیزیکی می‌تواند تاثیرات عمیق‌تری در فرآیند تغییر و خودشناسی به همراه داشته باشد.
روان‌درمانی آنلاین به عنوان یک ابزار نوین، توانسته است دسترسی به خدمات روانشناختی را برای بسیاری از افراد تسهیل کند و همچنین به عنوان یک روش موثر در درمان شناخته می‌شود. اما در عین حال، ارتباط حضوری و نقش بدن، عنصری کلیدی در تجربه‌ی درمانی‌ست و نباید به راحتی از آن غافل شد.
نتیجه‌گیری و راهنمایی برای انتخاب نوع جلسه روان‌درمانی
در نهایت، تصمیم‌گیری بین استفاده از جلسات حضوری یا آنلاین باید با توجه به شرایط خاص هر فرد و نیازهای روانی او انجام شود. با وجود مزایای بی‌شمار جلسات آنلاین، نباید از اهمیت تجربه‌ی حضور فیزیکی و تاثیرات عمیق آن بر فرآیند خودشناسی و درمان غافل شد. برای کسانی که ممکن است از دسترسی محدود به خدمات روان‌درمانی برخوردار باشند، جلسات آنلاین می‌تواند یک جایگزین قابل قبول و کارآمد باشد. اما، اگر امکان دسترسی به جلسات حضوری وجود دارد، توصیه می‌شود که این نوع جلسات به عنوان اولویت در نظر گرفته شوند. انتخاب هوشمندانه‌ی شیوه‌ی درمان می‌تواند به ما کمک کند تا به بهترین نتایج در مسیر بهبود و خودشناسی دست یابیم.
